رجوع از هبه

سلام و درود 

برخی موارد افراد با میل و رضایت خود اقدام به انتقال املاک خود به دیگری به خصوص نزدیکان خود می‌کنند ولی با بروز اختلافات بین آنها از این کار پشیمان می‌شود.

سوالی که مطرح می‌شود این هست که آیا امکان برگرداندن یا رجوع از این بخشش وجود دارد یا خیر؟

قانونگذار در ماده ۸۰۳ قانون مدنی این موارد را احصا کرده و به صراحت اعلام نموده است. 

نکته قابل توجه اینکه اصل بر این هست که شخصی که هبه یا بخشش می‌کند می‌تواند از این هبه رجوع کند و مال را به خود برگرداند و موارد استثنا به صراحت در ماده فوق ذکر شده و آورده می‌شود. 

ماده  803  - بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل :

1 - در صورتی که متهب پدر یا مادر و یا اولاد واهب باشد

2 - در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد

3 - در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یامتعلق حق غیر واقع شود خواه قهرا مثل اینکه متهب به واسطه فلس محجور شود خواه اختیارا مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود

4 - در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

بنابراین

اولین شرط برای رجوع از هبه ، بقا یا وجود عین موهوبه هست یعنی ملک باید برای رجوع موجود باشد مثلاً تلف نشده باشد یا مورد خاص دیگری که باعث عدم استفاده از آن شود. 

دومین مورد اینکه پدر و مادر و اولاد به هیچ وجه نمی‌توانند رجوع از هبه کنند. 

سومین مورد اینکه اگر بخشش در عوض چیز دیگری باشد مثلاً  در عوض مال جزئی اقدام به هبه کرده باشد امکان رجوع از هبه نیست چون این هبه معوظ محسوب می‌شود.

چهارمین مورد اینکه شخصی که به آن هبه شده نباید مال را به دیگری انتقال داده باشد یا در رهن گذاشته باشد که به نوعی سند مالکیت خود را گرو گذاشته است.

مورد پنجم اینکه در عین موهوبه یعنی ملکی که نسبت به آن هبه شده تغییر ایجاد نشده باشد مثلاً یک ملک یک طبقه به یک ملک دو طبقه تبدیل نشده باشد.

سه نکته دیگر وجود دارد که در مواد بعدی به آن اشاره شده

یکی اینکه بعد از فوت یکی از طرفین امکان رجوع وجود ندارد

دوم اینکه اگر این بخشش بر مبنای طلبی باشد باز امکان رجوع وجود ندارد

و سوم اینکه اگر این بخشش به عنوان صدقه داده شده باشد نیز امکان رجوع وجود ندارد.

نکات مهم دیگری نیز در مسیر رجوع از هبه وجود دارد که از جمله می‌توان به این اشاره کرد شخصی که هبه می‌کند باید مالک آن مال باشد یعنی اگر خودرویی را هبه می‌کند ابتدا باید سند آن به نام وی شود سپس آن را می‌تواند هبه کند حال تصور کنید که شخصی خودرویی را خریداری کند که هبه کننده صرفاً پول آن را داده یا همان سمن معامله را داده و مبایعه نامه و سند رسمی به نام هبه کننده نیست در این صورت پذیرش هبه از سوی دادگاه قانونی نیست پس مالکیت اولیه در هبه شرط اساسی آن است. 

امیدوارم که این مطلب برای شما مفید باشد.

رضا زیرک باش وکیل پایه یک دادگستری اصفهان